Wirtualne lekcje klasa 4: 27.05 Warsztat grafika.

Artysta grafik podczas tworzenia może posługiwać się różnymi metodami. Dzieła grafiki artystycznej - odbitki graficzne - powstają przez powielanie ich na papierze, czyli drukowanie. Najczęściej stosowane są trzy rodzaje druku: druk wypukły, druk wklęsły oraz druk płaski. Różnią się one rodzajem użytej płyty graficznej i sposobem opracowania na niej rysunku.

Albrecht Dürer - Czterej jeźdźcy Apokalipsy - 1497-1498 - Staatliche Kunsthalle, Karlsruhe, Niemcy.

Proces opracowania grafiki uzależniony jest od techniki, w jakiej powstają odbitki. Każda technika graficzna posiada typowe dla siebie elementy:

matrycę graficzną, narzędzia graficzne, papier i farbę, prasę graficzną, odbitkę zwaną ryciną.

Matryca jest to płaszczyzna, którą artysta opracowuje, by następnie pokryć ją farbą i odbić na kartce w sposób ręczny lub za pomocą prasy graficznej. Do opracowania matrycy wykorzystywane są różne materiały: drewno, metalowe płytki, kamień, gipsowe tablice czy linoleum. W zależności od techniki matrycę można wycinać, ryć, dłubać, drapać, rysować, ścierać, trawić lub grawerować.

Niezwykle istotny jest sposób, w jaki farba pokrywa powierzchnię. Jeśli to, co zostało wyryte, wypełniane jest farbą, która w tym właśnie miejscu pozostawia ślad barwny na płaszczyźnie, wtedy mówimy o druku wklęsłym.

Druk wklęsły.

Kiedy wyżłobione miejsca pozostają puste, a farbę nakłada się tylko na te fragmenty matrycy, które pozostały wypukłe, wtedy mamy do czynienia z drukiem wypukłym.

Druk wypukły.

Trzecią odmianą jest druk płaski, w którym nie ingeruje się w płaszczyznę matrycy, a jedynie zabezpiecza te obszary, które nie mają być pokryte farbą.

Druk płaski.

Dzieła graficzne, które powstają w technice druku wypukłego, to drzeworyty i linoryty. Nazwy te wskazują, jakiego rodzaju płyt używa się podczas drukowania. W przypadku drzeworytu jest to płyta drewniana. Linoryt powstaje w ten sam sposób, ale płyta jest wykonana z tworzywa sztucznego zwanego linoleum.

Joanna Frydrychowicz-Janiak - Tu każdy ma swojego Anioła Stróża - linoryt barwny, 2002.

Michał Rygielski - Byk - linoryt - 2010.

Władysław Skoczylas - W murowanej piwnicy - drzeworyt - 1929.

Miedzioryt to najczęściej spotykany rodzaj dzieła graficznego powstałego w technice druku wklęsłego. Jego nazwa również wiele mówi o rodzaju płytki, za pomocą której wykonano odbitkę - jest ona miedziana.

Albrecht Dürer Święty Hieronim w celi - 1514.

Litografia to nazwa techniki graficznej, a także określenie odbitki wykonanej metodą druku płaskiego. Słowo litos w języku greckim oznacza 'kamień'. Odbitki litograficzne są wykonywane właśnie przy użyciu płaskich, wypolerowanych płyt kamiennych.

Tomasz Barczyk - Madness Wild - litografia, 2013.

Tomasz Barczyk - Uważaj na słowa - litografia, 2015.

Etapy pracy grafika

Opracowaną matrycę (il. 1) grafik pokrywa farbą drukarską (il. 2). Następnie przygotowuje papier do druku (il. 3), na który za pomocą odpowiedniej prasy graficznej (il. 4) przenosi obraz z matrycy. Tak powstałą odbitkę należy pozostawić do wyschnięcia, a następnie podpisać.